Marpuç: Nargilenin gövdesinden dumanın çekildiği uca kadar, hortum dahil bölümün tümü. Marpuçun hortumu, koyun derisinden yapılıyor.
Sipsi: Marpucun ucuna takılıyor ve içmek isteyen herkese bir tane veriliyor. Maliyet nedeniyle genelde plastikten. Mermer, kehribar ya da gümüş olanları da mevcut.
Lüle: Tütünün konulduğu ve üzerine közün yerleştirildiği seramik kap.
Tepsi ve rüzgarlık: Tepsi, yere kül düşmesini engeller, rüzgarlık ta közün sönmesini.
Şişe: Su konulan cam bölüm.
Ser: Dar ve uzun olan boyun kısmı.
Tömbeki: Aromalı tütünler çıkmadan önce kullanılan tek nargile tütünü. Hatay'da yetiştiriliyor ve aromalılardan daha sert. Güçlü bir ciğer gerekiyor.
Mangır: Nargile kömürü uzun süre dayanmalı. Bu nedenle yanmış ve alevi kalmamış meşe kömürü kullanılıyor. Amatörce nargile yakmak isteyenler, kolayca tutuşan mangır kömürü kullanıyor.

Nargile içmenin raconu

Nargile içmenin de bir adabı var. Marpucu alt kısmından tutacaksınız ve ağır ağır dumanı çekeceksiniz. Duman suda süzülürken çıkan ses ayrı bir tat eriyor bu keyfe. Dumanı sigara gibi içinize çok çekmeyeceksiniz. Havayı nefes alır gibi çekmelisiniz ki şişedeki su fokurdasın ve tütün yansın.
Nargile şişesinin içindeki sıvı bildiğimiz Sapanca suyu. Suyun üzerinde bir hava boşluğu var ve siz marpuçtan nefes çektiğinizde gelen hava, bu boşluktan geliyor. Sonra hava çıkacak başka bir yeri olmadığı için sudan vakum yapıyor ve oluşan vakum üstteki lülenin tütününü yakıyor. Gelen duman suyun içinde süzülerek ve soğuyarak size ulaşıyor (sigaradan en büyük farkı da dumanın soğuk olması). Yani su tütündeki zararlı maddeleri süzüyor ve soğutuyor.

Tütünü de özel

Tömbeki, nargileye özgü özel bir tütün. Bu sigara, puro, enfiye gibi diğer tütünlerden daha kısa boylu, daha geniş, daha tıknaz bir bitki. Yaprakları daha esmer, daha küçük, daha etli ve tütünden daha dayanıklı. Virginia ve Burley tütünlerinde yüzde 3-4, Türk tütünlerinde yüzde 1-2 olan nikotin oranı, tömbekide yüzde 10'a kadar çıkabiliyor. Tömbeki Türkiye'de Hatay - Samandağ ve Konya - Hadim bölgelerinde üretiliyor. Tütün gibi toplanıyor, ama farklı işlemlerden geçiyor.
Tömbeki lüleye yerleştirildikten sonra üzerine odun kömürü ateşi konur. Nargilenin en büyük keyfi muhabbeti, çünkü tek başına içilen nargile tiryakilere göre bir şey ifade etmiyor. İşte hem muhabbet ihtiyacından hem dumanına katlanmak zor olduğundan, nargileciler nargile kahvelerine gidiyorlar. Muhabbet özelliği, sigaradan kurtulmanın ve nargile tiryakisi olmanın en önemli nedenidir. Eğer nargile bilerek içilirse, sigardan çok daha az zararlı olduğu söyleniyor. Bir doldurum en az bir buçuk saat sürüyor, ehli olanlar bu süreyi dört saate kadar çıkarabiliyor.
Aromalı tütün için de çok fazla seçenek mevcut. Benim gördüğüm, 29 çeşit aromalı tütün satılıyor piyasada. En çok tercih edilenler ise elmalı, kapuçinolu, naneli, limonlu, tropik şeklinde sıralanıyor. Bir de kapuçinoluda su yerine süt kullanıyolar. Ben sevmedim ama keyiftir, denenebilir.

Nargile içerken nelere dikkat etmeli?

- Közden sigara yakmayın, yaktırmayın.
- Nargile yüksek bir yere koyulmaz. Görgüsüzlük olarak kabul edilir.
- Nargileyi ortak içiyorsanız, marpucu doğrudan partnerinizin eline vermeyin. Masaya bırakın oradan alsın.
- Ve nargilede, nargile tütününden başka bir şey içmeyin.

Önemli Not : İlk defa içiyosanız, ya da acemi iseniz, açık hava tercih edin. Mide bulantısına ve başağrısına sebep olabilir yoğun duman.



Nargile alıcam, nelere dikkat edeyim?

Çok ufak birşey almayın. Benim gördüğüm kadarıyla temel olarak 3 boy var. En ufak boyları (yüksekliği 30-40 cm kadar olanlar) kesinlikle süs içindir. Her nekadar içilebileceğini söyleseler de siz almayın Aslında nargileler arasında çeşitlilik, genelde ser ve marpucun farklılığından kaynaklanıyor. Ser dediğimiz metal kısmı bir kaç çeşit malzemeden yapılıyor. Nikel-krom tarzı kaplama yapıyorlar, bakır döküm kullanıyorlar ve bakır tenekeden yapıyorlar. İlk ikisi fena değildir, yalnız üçüncü seçenek zamanla paslanır, kararır. Suyun içinde kalan serin ucu zamanla pas dolar. Hem içimde keyif kalmaz, hem de sağlığa zararlı hale gelebilir. Nikel olanlar da levha şeklindedir, paslanmaz malzemeden olmasına dikkat edin. Hafif olurlar. Bence en karizması (cam nargile hariç) döküm olandır, zaten normal içimlikler arasında en pahalısı da budur. Marpucu da almışkene büyük boy alın. Çünkü muhtemelen temizliğini iyi yapamayacaksınız, ufak marpuçlar en kısa zamanda tıkanır ya da zarif olduklarından çatlarlar.
Lüle, şişe ve diğer aksesuarlar fiziksel özellikler itibarıyla standarttır genelde. Yani tamamen keyfinize göre seçersiniz. Bunlardan bahsetmiyorum bu yüzden. Ama birkaç tane lüle alırsanız iyi olur. Aynı lülede farklı tütün kullanmazsanız tatları pek fazla karışmaz birbirine.
Bir de özel nargleler var. Tamamen metalden, ya da tamamen camdan oluşan gibi. Tahmin edebileceğiniz tarzda dezavantajları olacaktır bunların. Metal olanın temizlik sorunu olabilir mesela. Şişe kısmının içi görünmediği için zamanla paslanmış mı, ya da pislenmiş mi anlayamazsınız. Cam olanı kullanmak ta her babayiğidin harcı değildir normal olarak. Bir de paranız fazla geliyorsa çanta içinde takım halinde gümüş setler var. Çok güzel duruyorlar

Türkiye’de son dönemde tütünün nargile şeklinde tüketimi özellikle gençler arasında önemli bir artış göstermiştir. Oysa, nargile bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir ve sağlık üzerine olumsuz etkileri vardır. Bu çalışmada, kişilerin nargile içme nedenlerinin, nargile içmeye başlama yaşının, nargile içimi konusundaki bazı bilgi, tutum ve davranışların belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma verileri, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi son sınıf öğrencileri tarafından, Ankara’nı n merkezi semtlerinde bulunan ve nargile servisi yapan bazı kafelerde nargile içen 273 kişiyle (14-44 yaş) yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda toplanmıştır. Çalışma kapsamındaki nargile içen kişilerin yarısından çoğu (%54.6) 18-24 yaş grubunda olup, grubun yaş ortalaması 23’tür. Katılımcıların %67.9’u son iki yıl içinde nargile içmeye başlamıştır. Nargile içmeye başlamakta merak (%60.4) ve arkadaş etkisi (%34.1) rol oynamıştır. Katılımcılardan yaklaşık yarısı (%54.6) nargilenin sağlığa zararlı olduğunu bilmekteyken, %18.3’ü nargilenin sağlık üzerindeki zararları konusunda bilgi sahibi değildir. Katılımcıların %53.5’i nargilenin bağımlılık yapmadığını düşünürken, %89.0’ı nargileyi bırakmak niyetinde olmadığını belirtmiştir. Çalışmaya katılanların %27.9’u sigara içmeyen kişilerdir. Nargile kullanan gençlerin nargilenin zararları konusunda yeteri kadar bilgi sahibi olmadıkları saptanmıştır. Nargile kullanımının yaygınlaşmasını önlemek için gençlerin bu konuda bilgilendirilmesi gerekmektedir

İngiliz gemicilerin 1601 yılında İstanbul’a tütünü getirmeleri Türkler için tütünle ilk karşılaşma olmuştur. Tütünle kanser arasındaki ilişkiyse ilk kez 1761 yılında ortaya atılmış, 1828 yılında tütündeki etken maddenin nikotin olduğu bulunmuştur. Tütün kullanımı akciğer ve larinks kanseri gibi bazı kanser türleri ile kalp hastalığı, inme, kronik akciğer hastalığı gibi hastalıklara bağlı ölüm riskini artırmaktadır ¹.

Tütünün değişik kullanım biçimleri arasında tütün çiğneme, enfiye, pipo, puro, sigara ve nargile bulunmaktadır. Tütünün kullanım şekillerinden biri olan nargile sözcüğünün kökeni, Farsça’da “Hindistancevizi” anlamına gelen “nargil” sözcüğüdür. Hint kökenli bu buluş Araplar tarafından “Şişa”, İranlılar tarafındansa “Kalyan” olarak adlandırılmıştır. Temel mantığı, “hindistancevizi”nin içini boşalttıktan sonra kabuğuna bir kamış sokarak hintkeneviri içmektir. Zaman içinde hindistancevizinin yerini kabak almıştır. İran ve Arap kültüründeyse cam, çini ve porselenden nargile gövdeleri yapılmıştır. Osmanlı, tütünü tanıdığı 16’ncı yüzyıldan bu yana nargile kullanmaktadır. Son yıllara kadar yaşlıların kullandığı bir ürün olan nargileyi gençler arasında yaygınlaştırmak için çeşitli yöntemler denenmektedir. Günümüzde Mısır’dan getirtilen ve adına “Bahri” veya “Arap Tömbekisi” denilen bir nargile tütünü türü daha vardır. Fermente edilmiş meyvelerden elde edilmekte ve özellikle gençler arasında rağbet görmektedir. Bu tür tömbekiler elma, nane, kayısı, çilek, muz, limon, ananas gibi keskin kokulu meyve veya bitkilerden yapılmaktadır ².

Nargilenin dört ana parçası vardır: tütünün konulduğu “rüle”, uzun gövde “ser”, ağza alınan hortumun ucu “marpuç” ve suyun fokurdadığı “şişe”. Aromalı türlerinin de üretilmesine rağmen, nargilenin esas kısmı “tömbeki” denilen ve kıyıldıktan sonra geceden ıslanmaya bırakılan tütündür. Kaliteyi bu işlemin ne kadar iyi yapıldığı belirlemektedir ³.

Nargile içilirken, dumanın inhale edilmesiyle şişede 3 cm su civarında bir vakum basıncı oluşur. Her bir çekişte hava kömürler arasından geçerek ısınır ve kömürün yanmasını sağlar. Isınan hava tütünün içinden geçer ve nargile dumanı oluşmuş olur. Sigaranın aksine dumanın her içe çekilişi arasında ve çekiş sırasında nargilenin baş kısmından çevreye duman yayılmaz. Nargile rülesinin aromalı veya konvansiyonel tütün tüketimine bağlı olarak iki yaygın tipi vardır. Eğer tüketici aromalı tütün kullanacaksa, yaklaşık 3cm’lik derin bir rüle 10-20 gr’lık tütün karışımıyla doldurulup üzerinde 1 mm’lik delikler bulunan alüminyum bir levhayla örtülür; yanan kömür parçacıkları bu levha üzerine yerleştirilir. Her bir inhalasyonda hava bu küçük deliklerden geçerek nargile dumanını oluşturur. İkinci tipindeyse, tüketici daha önceden doğranmış ve kurutulmuş tütünü bir miktar suyla karıştırır ve böylece daha sığ bir rüleye yerleştirebileceği kıvamda tütün elde etmiş olur. Yanan kömür bu nemli tütünün içine yerleştirilir; her ikisi çevre havayla temas halindedir. Tütün her ikisinde de kendiliğinden yanamaz ve sürekli olarak odundan elde edilen kömürün ısısına ihtiyaç duyar. Dolayısıyla nargile dumanı yanan bu kömürün ürünlerini de içerir ⁴.

Nargile dumanında temelde 3 madde bulunur: nikotin, katran ve ağır metaller (arsenik, krom, kurşun vb). Shihadeh tarafından yapılan çalışmaya göre, nargile içimiyle 30 saniye aralıklarla 3 saniye uzunluğunda çekilen 100 nefes alımı şeklindeki standart içme protokolünde 2.25 mg nikotin, 242 mg katran ve tek bir sigara içimine kıyasla çok daha yüksek miktarda arsenik, krom ve kurşun bulunmaktadır ⁴. Nefes çekme sıklığının artırılması, alınan katran miktarını artırırken nikotin miktarı üzerinde çok az etkili olur. Bunun yanında, nargiledeki suyun çıkartılması, alınan katran miktarını değiştirmeyip nikotin miktarını artırmaktadır. Yine aynı çalışmada kullanılan kömürün nargile dumanına %2’den daha az katkıda bulunduğu ve tütündeki karakteristik sıcaklığın en fazla 450ºC olduğu bulunmuştur. Bu sıcaklık, oluşan katranın kimyasal reaksiyondan çok devolatilizasyona bağlı olduğunu göstermektedir ⁴. Oysa, sigarada bu sıcaklık 900ºC bulunmuştur ⁵. Dolayısıyla, kimyasal bir yanma sonucu oluştuğundan sigara dumanının kimyasal yapısı da nargileninkinden farklıdır. Yapılan çeşitli çalışmalara göre, tütünün kanserojenisitesi ve mutajenisitesi bu sıcaklıkla doğru orantılıdır ^6,7.

Günümüzde, sigaranın insan sağlığına olumsuz etkileri çok iyi bilinmektedir. Nargile ise, temelde tütün kullanımına dayansa dahi, sigaradan farklı termal ve fiziksel özelliklere sahiptir ⁴. Bu nedenle, özel olarak nargile içimini irdelemeyi hedefleyen çalışmalara gereksinim vardır. Fakat bugüne kadar, nargile dumanının sağlık üzerine olan etkilerini ortaya koymaya yönelik sınırlı sayıda çalışma yapılmıştır.

Nargilenin, özellikle küçük hava yolları üzerine olan olumsuz etkileri ve düzenli kullanımda oksidatif stresi artırıcı etkileri bilinmektedir ^8,9. Nargile kullanımının olası sağlık sorunlarından bir diğeri de, infeksiyöz hastalıkların bulaşma riskidir. Bu alanda yapılmış bir çalışmada, tüberkülozun bulaşabileceği gösterilmiştir ¹⁰. Ayrıca, tek bir nargile kullanımından sonra tükürük, idrar ve plazmada kotinin düzeyinin ciddi seviyelere ulaştığı ve bu anlamda inanılanın aksine nargile kullanımının masum olmadığı ispatlanmıştır ¹¹. Başka bir çalışmada da, nargile kullanımı ile oral kanserler arasında bağlantı olabileceği ortaya konmuştur ¹².

Bu çalışmada, şu ana kadar yapılan sınırlı sayıda çalışmalarda sağlığa ciddi zararları olabileceği gösterilen nargilenin içilme nedenleri, yaygınlaşmasına neden olan faktörler ve gençlerin nargile konusundaki bilgi düzeylerinin saptanması planlanmıştır