Bizim ülkemizde yayınlanan hemen bütün eserlerde,nedense sıklıkla batılı kimselerin sözlerine yer verilir.Bu anlayışı hep bir aşağılık kompleksi olarak görürüm.
Oysa batılı toplumların sosyal yaşama dair hiç bir değer yargıları,gelenek,görenek,örf ve adetleri yokken,biz yedi düvele insan ilişkileri ve hayatı öğretiyorduk.Geçelim.
Dil insanın terazisidir diyen İbrahim Hakkı Hz.leri 230 yıl önce neler söylemiş,bir bakalım ama önce Efendiler Efendisi (s.a.v.)buyurdular.
''İnsanları yüzüstü cehenneme sürükleyen,dillerinin söylediğinden başka nedir ki?Kim Allah ve Ahiret gününe inanıyorsa,ya faydalı söz söylesin,ya da sussun,zararlı söz söylemesin.Sizler hayırlı söz söyleyerek kazançlı çıkınız,zararlı söz söylemeyerek rahat ve huzura kavuşunuz.''Hakim.IV,319/774)
İbrahim Hakkı Hz.retlerinden;
Tatlı söz söylemek selamı yaymak sünnettir.İnsanların sevgisini kazandırır.
Güzel söz söylemeyi alışkanlık haline getirmek,kişiyi maksadına ulaştırır.Dilin doğru ve dürüst olması,insanın kurtuluşudur.
Çok konuşmak,kulaklara bıkkınlık verir,Bir şeyde bıktıracak kadar ısrarlı olmak,o şeyin yasaklanmasına sebeb olur.
Suskunluğun çok olması,vakar ve ağırbaşlılığa sebeb olur.Susmak aklın zineti ve cahilin örtüsüdür.
Çok gülmek hafifliktir ve ayıplanmaya sebep olur.Çok gülmek kalbi öldürür.
Fazla boş laf etmek cahillik alametidir.Lafın fazlalığı,mananın noksanlığına işarettir.
Dil insanın terazisidir,alim ve cahili ayırıcıdır.
Ahlakı güzel olan yumuşak söyler.Allah'ı tanıyan kişi insanlardan özür diler.Özür dileyenin özrünü kabul eyle.
Elinden geldiği kadar kusurları affet,ayıpları görmezden gel,Af insanların en güzelidir.
Hikmetin başı insanlarla iyi geçinmektir.İnsanın rıfk ve cömertliği,düşmanına kendini sevdirir.Hilmin zekatı güzel idaredir,Kudretin süsü insaf ve adalettir.
Büyüklenmek telefin esasıdır.Kanaat kolaylığın özü,tamah fakirin felaketidir.
Hakka yaklaşmak yalvarmakladır.İnsanlara yaklaşmak ise onlardan bişey istememekledir.
İyi insan güzel hareketleri kendi üzerine borç bilir ve bunları yerine getirir.
Başa kakıcı alçak insanlar ise geçmişte yaptıkları iyilikleri halk üzerinde borç bilip almaya çalışırlar.
Sevginin sebebi cömertliktir.Cömertlik insanın süsüdür.Efendilik cömertlikle olur.
Tevazu ilmin meyvesidir.Tevazu şeref süsüdür.Tevazuun meyvesi yükselmektir.Kanaatin meyvesi azizliktir.
Ülfetin sebebi vefadır.Ayrılığın sebebi ihtilaftır.Fakirliğin sebebi israftır.
İnsanlardan utanmayan Allah'tan haya etmez.Sana söz getiren senden söz götürür.
Hüseyin ÖZTÜRK
